Wydawać się mogło, że stół jest tego typu jednowymiarową przestrzeniom, którą najchętniej ''odwiedzana'' jest w porze posiłków. Nie kryje w sobie także niczego nadzwyczajnego poza mniej lub bardziej bogatą zastawą stołową... Tymczasem na stole może ''rozgrywać się'' prawdziwa sztuka. Sztuka nie tylko związana ze sposobem spożywania posiłków, ale także prezentacją zarówno samych potraw jak i przedmiotów im towarzyszącym. Dekoracja stołu to połączenie rzemiosła jubilerskiego jak i projektowania czy wzornictwa. Kunsztowne obiekty, stworzone z dbałością o każdy szczegół bądź ''zbudowane'' z nietypowych elementów przestają być już tylko banalnymi i funkcjonalnymi częściami zastawy stołowej, ale nabierają cech drogocennych przedmiotów...


 

Biżuteria. Może stanowić atrybut władzy, być wyrazem kultu religijnego, świadczyć o przynależności do danego środowiska kulturowego, manifestować zewnętrzne bogactwo albo po prostu stanowić ozdobę ciała. Bez wątpienia jednak należy do tego typu przedmiotów, które wywołują zachwyt. Niezwykle kreatywne projekty i prawdziwe klejnoty możemy także dostrzec w tematyce stołu. Przyjrzyjmy się zatem nieco bliżej biżuterii stołu.


   

Stołowa biżuteria jak sama nazwa wskazuje – może pozbawiać naczynia ich głównej funkcji ze względu np. na formę wykonania (bardziej artystyczną niż użyteczną) albo rodzaj zastosowanego tworzywa (zbyt kruche bowiem nie sprawdzi się w manewrowaniu przedmiotem po stole). Równie dobrze jednak może nadal wykazywać kulinarne zastosowanie danego przedmiotu, co więcej - zmieniać jego zwykłą egzystencję w życie przedmiotu prawdziwie artystycznego. To, co na przestrzeni wieków działo się wokół tematyki stołu, nieodłącznie było także związane (czasem z bardzo trudną) zmianą obyczaju. Choć sztućce były już obecne w dobie średniowiecza to np. Ludwik XIV posługiwał się nimi okazjonalnie, gdyż zwykł jadać palcami....


   Jędrzej Kitowicz zauważył, że:
''Nożów i widelców u wielu panów nie dawano po końcach stołu, trwał albowiem długo zwyczaj, iż dworzanie i towarzystwo, a nawet wielu z szlachty domatorów nosili za pasem nóż, jedni z widelcami, drudzy bez widelców, inni zaś prócz noża za pasem z widelcami miewali uwiązaną u pasa srebrną, rogową lub drewnianą łyżkę w pokrowcu skórzanym, przeto póki taka moda trwała, miano za dość pośrodek stołu opatrzyć łyżkami, nożami i widelcami, wiedząc, że ci którzy zasiędą końce stołu, będą mieli swoje noże i łyżki. Jeśli zaś, który nie zastał u stołu łyżki gospodarskiej i swojej nie miał, pożyczał jeden u drugiego, skoro ten, rzadkie zjadłszy, do gęstego się zabrał, albo zrobił sobie łyżkę z skórki chlebowej, zatknąwszy ją na nóż, co nie było poczytane za żadne prostactwo w wieku wykwintnością francuską nie bardzo jeszcze zarażonym, czyli nie wypolerowanym'' (J. Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III, Uniwersytet Gdański, Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej, s. 264).

 

 


   Każda z epok nadawała biżuterii stołu swoistego, oryginalnego i niepowtarzalnego stylu. Z kolei im bardziej współczesne czasy, tym bardziej ''żonglowano'' stylami a nawet dokonywano ich reminiscencji. Styl klasyczny był nie tylko spotykany jeszcze w wieku XIX. Prostota kompozycji, ład i harmonia, a także klarowność i doskonale wyważona forma nęciły także twórców żyjących w XX wieku.

  Po ''grzeczności'' i stonowaniu klasycyzmu do głosu dochodzi styl mieszczański, zwany biedermeier. Przedmioty zdobiące stół, stają się bardzie okazałe i rozbudowane. Faktem jest też fuzja różnych materiałów i zróżnicowanie faktur. Artyści coraz śmielej zaczynają stosować  wielobarwne emalie a także motywy zdobnicze inspirowane rokokiem. 

 

   Przedmioty utrzymane w konwencji realistycznej oraz naturalistycznej, wprowadzają nowy motyw dekoracyjny. Oprócz wiernego odzwierciedlania rzeczywistości, dużą popularnością cieszą się formy zaczerpnięte ze świata przyrodniczego (motywy zwierzęce oraz roślinne). Szczególnie wdzięcznym tematem okazują się być kwiaty. Zastosowanie tego typu ornamentyki zawiera w sobie także bogatą symbolikę. Naśladowanie natury trwa w najlepsze. Ornamentyka zoomorficzno-roślinna zaczyna być coraz bardziej osobliwa, barwy połyskujące a linia giętka i wijąca się. Powstałe w tym czasie dzieła urzekają kunsztem i techniką wykonania. Tak oto nastała secesja. 

 

Wraz z nastaniem nowego stylu Art deco (który powróci później jako tzw. New Look) prawdziwym trendem stają się proste, geometryczne formy, ład i symetria. Do tego niezaprzeczalna elegancja oraz kontrastowe zestawienie barw. Przedmioty o cechach nowoczesnych nadal jednak pozostają niezwykle funkcjonalne.

 

Trendy popartowskie przywodzą z kolei na myśl motywy występujące w popkulturze jak również swoisty, komercyjny wabik – ma być lekko, słodko i... kolorowo!

 

Powyższe przykłady pokazują, że zastawa stołowa to także niezwykle wdzięczny temat dla artysty...

autor: 
Bibliografia

M. W. Ałpatow, Historia sztuki, Warszawa 1968.
J. Barański, Świat rzeczy: zarys antropologiczny, Kraków 2007.
N. Elias, Przemiany zwyczajów w cywilizacji Zachodu, Warszawa 1980.
S. Farthing, Historia sztuki, przeł. P. Lewiński, M. Szubert, Warszawa 2019.
J. Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III, Uniwersytet Gdański, Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej.
K. Nakwaska, Dwór wiejski, Warszawa 1988.

 Kabaret na ocet i oliwę, kryształ i srebro Kabaret na ocet i oliwę, kryształ i srebro
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 000,00 zł

Cena regularna: 2 500,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
 Kabaret na przyprawy, Carska Rosja, XIX w Kabaret na przyprawy, Carska Rosja, XIX w
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 000,00 zł

Cena regularna: 2 500,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Bomboniera z cherubinami, Ćmielów Bomboniera z cherubinami, Ćmielów
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 800,00 zł

Cena regularna: 3 500,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Cukiernica Bracia Buch, Warszawa XIX w. Cukiernica Bracia Buch, Warszawa XIX w.
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 080,00 zł

Cena regularna: 2 600,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Herbatnica z II poł XIX w. Minerwa, Francja Herbatnica z II poł XIX w. Minerwa, Francja
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 720,00 zł

Cena regularna: 3 400,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Klosz do potraw Huta Józefina, 1942   Klosz do potraw Huta Józefina, 1942
Producent: Antyki Galicja
Cena:

3 520,00 zł

Cena regularna: 4 400,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Komplet 6 łyżeczek do mokki zdobione emalią Komplet 6 łyżeczek do mokki zdobione emalią
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 000,00 zł

Cena regularna: 2 500,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Komplet artystycznych łyżeczek Orno, Warszawa lata 50.  Romuald Rochacki Komplet artystycznych łyżeczek Orno, Warszawa lata 50. Romuald Rochacki
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 384,00 zł

Cena regularna: 2 980,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Komplet kieliszków do likieru, Sandrik, lata 20. Komplet kieliszków do likieru, Sandrik, lata 20.
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 240,00 zł

Cena regularna: 2 800,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Komplet kieliszków do wina, Sandrik, lata 20. Komplet kieliszków do wina, Sandrik, lata 20.
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 240,00 zł

Cena regularna: 2 800,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Komplet kieliszków, Sandrik, lata 20.  Komplet kieliszków, Sandrik, lata 20.
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 080,00 zł

Cena regularna: 2 600,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Komplet talerzy do ciasta, E. Piwek-Białoborska, Włocławek 1957 Komplet talerzy do ciasta, E. Piwek-Białoborska, Włocławek 1957
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 400,00 zł

Cena regularna: 3 000,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Krucyfiks Norblin, Warszawa ok 1860 Krucyfiks Norblin, Warszawa ok 1860
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 720,00 zł

Cena regularna: 3 400,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Norblin karter na szampana w kształcie beczki Norblin karter na szampana w kształcie beczki
Producent: T_Antyki
Cena:

2 120,00 zł

Cena regularna: 2 650,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Noże do owoców hełm rycerski A. Kohler Wiedeń 1900 Noże do owoców hełm rycerski A. Kohler Wiedeń 1900
Cena:

2 880,00 zł

Cena regularna: 3 600,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Patera biedermeier na srebrnej nodze Patera biedermeier na srebrnej nodze
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 320,00 zł

Cena regularna: 2 900,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Patera biedermeier na srebrnej stopie 1840 Patera biedermeier na srebrnej stopie 1840
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 280,00 zł

Cena regularna: 2 850,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Patera biedermeier ok 1840 Austria Patera biedermeier ok 1840 Austria
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 120,00 zł

Cena regularna: 2 650,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Patera dekoracyjna Ćmielów -Chodzież lata 40-50. Patera dekoracyjna Ćmielów -Chodzież lata 40-50.
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 720,00 zł

Cena regularna: 3 400,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Patera dekoracyjna Ćmielów -Chodzież lata 50-60 Patera dekoracyjna Ćmielów -Chodzież lata 50-60
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 560,00 zł

Cena regularna: 3 200,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Patera z kobaltowym szkłem, Austria 1830 Patera z kobaltowym szkłem, Austria 1830
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 560,00 zł

Cena regularna: 3 200,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Porcelanowa komplet do jajka Epiag,  Altrohau, lata 30.   Porcelanowa komplet do jajka Epiag, Altrohau, lata 30.
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 384,00 zł

Cena regularna: 2 980,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Porcelanowa taca pod serwis,   Epiag,  Altrohau, lata 30.   Porcelanowa taca pod serwis, Epiag, Altrohau, lata 30.
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 784,00 zł

Cena regularna: 3 480,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Rubinowa herbatnica biedermeier 1830 Rubinowa herbatnica biedermeier 1830
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 240,00 zł

Cena regularna: 2 800,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Secesyjna  karafka WMF, A. Mayer 1900 Secesyjna karafka WMF, A. Mayer 1900
Producent: Antyki Galicja
Cena:

3 040,00 zł

Cena regularna: 3 800,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Secesyjna patera z irysami, Fraget, Warszawa 1900 Secesyjna patera z irysami, Fraget, Warszawa 1900
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 240,00 zł

Cena regularna: 2 800,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
Secesyjna patera z irysami, Fraget, Warszawa 1900 Secesyjna patera z irysami, Fraget, Warszawa 1900
Producent: Antyki Galicja
Cena:

2 240,00 zł

Cena regularna: 2 800,00 zł

szt.
zobacz więcej
  • promocja
do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper.pl